Thị trường dầu mỏ dự báo “nóng” hơn trong năm 2022

*Nhu cầu dầu mỏ vượt 100 triệu thùng/ngày

Trong bối cảnh chính phủ các nước đang tiếp tục nới lỏng các biện pháp hạn chế liên quan đến đại dịch COVID-19, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) mới đây đã nâng dự báo nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ của thế giới trong năm nay lên 100,6 triệu thùng dầu/ngày, tăng 3,2 triệu thùng/ngày so với dự báo trước đó.

Một cơ sở khai thác dầu của Iran trên đảo Khark, ngoài khơi vùng Vịnh. Ảnh: AFP/TTXVN

IEA cũng cảnh báo nguy cơ Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và những quốc gia sản xuất dầu liên minh, còn gọi là OPEC+, không đáp ứng các mục tiêu về sản lượng.

Theo IEA, việc OPEC+ không đáp ứng mục tiêu sản lượng trong thời gian dài và tình trạng leo thang căng thẳng địa chính trị đã khiến giá dầu gia tăng. Giá các hợp đồng mua dầu tiêu chuẩn của Mỹ và quốc tế trong tháng 1/2022 đã lên mức cao nhất trong 7 năm và dao động quanh mức 90 USD/thùng.

Nếu tình trạng chênh lệch giữa sản lượng dầu của OPEC+ và mục tiêu do nhóm này đề ra kéo dài, căng thẳng về nguồn cung sẽ leo thang, làm tăng nguy cơ bất ổn, tạo thêm áp lực giá cả và ảnh hưởng lớn đến kinh tế.

Báo cáo hàng tháng công bố ngày 10/2 của OPEC cho biết sản lượng của 13 nước thành viên đã tăng 64.000 thùng/ngày trong giai đoạn từ tháng 12/2021 đến tháng 1/2022, chỉ cung cấp tổng cộng gần 28 triệu thùng dầu/ngày.

Cùng chung dự báo với IEA, nhiều tổ chức khác như Cơ quan Quản lý thông tin năng lượng Mỹ (EIA) và OPEC chỉ ra rằng nhu cầu dầu thế giới sẽ vượt mức tiêu thụ 100 triệu thùng/ngày trong năm 2022.

Trong năm 2020, OPEC và các nước đối tác, trong đó có Nga, đã giảm mạnh sản lượng khi đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp khiến giá dầu “lao dốc”.

Khi nhu cầu và giá dầu phục hồi do các nước bắt đầu dỡ bỏ các biện pháp hạn chế liên quan đến COVID-19, khôi phục hoạt động sản xuất và đi lại, OPEC+ đã bắt đầu tăng sản lượng vào năm 2021, đặt mục tiêu mỗi tháng sẽ tăng sản lượng dầu thêm 400.000 thùng/ngày.

Đầu tháng 2/2022, OPEC+ cũng đã nhất trí về mức tăng tương tự, dù giá dầu thô đang tăng mạnh và căng thẳng địa chính trị đang tác động tiêu cực đến thị trường “vàng đen”.

Tuy nhiên thực tế cho thấy, các nước Saudi Arabia, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất, Iraq, dù có khả năng đẩy nhanh nguồn cung song gặp khó khăn về vấn đề dự trữ.

Trong khi đó, tình trạng khí hậu khắc nghiệt nhiều khu vực tại Mỹ cũng gây lo ngại về nguy cơ đứt gãy sản xuất tại Permian, khu vực khai thác dầu đá phiến lớn nhất của Mỹ; Nga thì gặp khó do tình trạng thiếu đầu tư, còn các nhà sản xuất như Lybia, Kazakhstan, Ecuador vướng mắc về nguồn năng lượng phục vụ sản xuất. Một số thành viên, như Angola và Nigeria cũng gặp khó khăn trong việc nâng sản lượng dầu.

IEA cho rằng, những rủi ro này sẽ giảm bớt nếu các nhà sản xuất Trung Đông đang dư thừa công suất có thể bù đắp cho những nước không có khả năng tăng sản lượng.
*Tác động từ căng thẳng địa chính trị

Các chuyên gia đánh giá rằng những căng thẳng địa chính trị thế giới cũng tác động không nhỏ đến thị trường dầu. Leo thang căng thẳng Nga-phương Tây thời gian qua có thể làm tăng giá khí đốt một cách đáng kể, ảnh hưởng nghiêm trọng giá nhiên liệu tại châu Âu, trong khi giá dầu cũng sẽ bị ảnh hưởng một cách gián tiếp.

Hệ thống đường ống dẫn khí đốt của Tập đoàn Gazprom (Nga). Ảnh: EPA/TTXVN

Với diễn biến hiện tại, giới phân tích dự báo giá dầu có thể vượt ngưỡng 100 USD/thùng trong năm 2022.

Nguyên nhân tức thì ảnh hưởng tới tâm lý của thị trường năng lượng là nguy cơ xung đột giữa Nga và Ukraine, mặc dù Moskva luôn bác bỏ kế hoạch triển khai hành động quân sự. Lý do bởi Nga là một trong những siêu cường năng lượng và là nhà sản xuất dầu mỏ, khí đốt và than đá có vai trò quan trọng hàng đầu thế giới.

Đặc biệt, châu Âu phụ thuộc rất lớn vào nguồn khí đốt xuất khẩu của Nga, và do đó đây được coi là “quân bài” chiến lược nếu Nga muốn trả đũa bất kỳ lệnh trừng phạt nào của phương Tây trong cuộc khủng hoảng với Ukraine.

Theo giới phân tích, nếu nguồn cung năng lượng bị xáo trộn do căng thẳng giữa Nga và Ukraine, tác động từ sự gián đoạn nguồn cung dầu mỏ và khí đốt tự nhiên sẽ ảnh hưởng tới nhiều khu vực trên thế giới, thậm chí trong kịch bản tồi tệ nhất có thể gây ra một đợt suy thoái mới.

Khả năng Nga chủ ‎đích cắt giảm xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt sang châu Âu là không cao, bởi điều này cũng không có lợi trên phương diện tài chính đối với Moskva. Nga hiện cung cấp cho châu Âu hơn 1/3 nhu cầu khí đốt tự nhiên hàng năm và xuất khẩu khoảng 2 triệu thùng/ngày (gồm cả dầu thô và chế phẩm dầu mỏ) sang các quốc gia châu Âu.

Ngoài ra, báo cáo của Ngân hàng đầu tư JPMorgan cho thấy, khoảng 70% khí đốt của Nga được vận chuyển tới châu Âu bằng đường ống và khu vực này phụ thuộc rất nhiều vào việc vận chuyển khí đốt của Nga qua Ukraine.

Điểm mấu chốt đối với giá dầu nằm ở việc Mỹ và các đồng minh có trừng phạt Nga hay không. Đó là điều cuối cùng sẽ xác định nguồn cung dầu bị ảnh hưởng như thế nào.

Trong kịch bản Washington trừng phạt xuất khẩu dầu mỏ của Nga giống như cách đã làm với Iran thì đây sẽ là đòn giáng mạnh vào nguồn thu của Nga. Bởi lẽ xuất khẩu dầu chiếm tới 60% tổng kim ngạch xuất khẩu và 30% giá trị Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nga.

Tuy nhiên, đây là con dao hai lưỡi khi giá dầu và khí đốt tự nhiên hiện đã quá cao ở Mỹ và châu Âu, nên khả năng trừng phạt xuất khẩu dầu của Nga rồi nguồn cung bị kiềm chế thêm sẽ khiến thị trường năng lượng càng trở nên mất kiểm soát.

Thậm chí, theo dự đoán của ông Natasha Kaneva, người phụ trách chiến lược hàng hóa toàn cầu của JPMorgan, giá dầu có thể dễ dàng tăng lên đến 120 USD/thùng, nếu hoạt động xuất khẩu dầu của Nga bị gián đoạn bởi tình hình căng thẳng với Ukraine.

Trong bối cảnh nguồn cung dầu mỏ bị giới hạn, việc xử lý cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine mà không gây ra áp lực đối với các thị trường hàng hóa toàn cầu, đặc biệt là dầu thô và khí đốt, sẽ là thách thức lớn đối với Nga và phương Tây./.

Minh Trà (Tổng Hợp)